การทำแผนที่แนวเขตการใช้ประโยชน์ที่ดิน

เป็นการจัดทำแผนที่เพื่อทำแนวเขตที่ดิน อยู่อาศัย ที่ดินทำกิน ที่ดินสาธารณะประโยชน์ ที่ดินป่าไม้ โดยใช้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มีจุดประสงค์เพื่อให้เกิดความชัดเจน สามารถระบุอาณาบริเวณของพื้นที่ได้ รวมถึงให้ชุมชนนำข้อมูลไปประยุกต์ใช้ในเรื่องการจัดการทรัพยากรน้ำ ทรัพยากรป่า ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ประโยชน์ของแผนที่

• เพื่อทราบแนวเขตพื้นที่ป่าเกิดความชัดเจนระหว่างชุมชนต่อชุมชน ในการร่วมกันดูแล และใช้ประโยชน์
• รักษาพื้นที่ป่าไว้คงเดิมป้องกันการบุกรุกพื้นที่ป่าชุมชนพื้นที่หนองน้ำ
• ให้ชุมชนได้มีความเข้าใจตรงกันในเรื่องขอบเขตพื้นที่สาธารณะ เช่น วัด โรงเรียน สถานีอนามัย เป็นต้น
• ช่วยในการวางแผนพัฒนาด้านต่างๆ เช่น โครงสร้างน้ำ สร้างฝาย
• เป็นแนวขอบเขตที่แน่นอน และชัดเจน ของหน่วยงานรัฐกับประชาชน
• เพื่อลดข้อพิพาทเรื่องพื้นที่ของชุมชนเอง ทั้งอดีตและปัจจุบัน

” ท่านจะจัดทำแผนที่ด้วยตนเองอย่างไร “

ขั้นตอนจัดทำแผนที่ด้วยตนเอง

การเตรียมทีมเครือข่าย

• ทำความเข้าใจ เรื่องเป้าหมายการทำแผนที่
• สำรวจทำรายแปลงแผนที่ตัวอย่างที่สำเร็จ ก่อนนำเสนอให้ชุมชน
• เตรียมความพร้อมให้กับทีมงานเรื่องการใช้อุปกรณ์

สร้างความเข้าใจในเวทีชุมชน

• สร้างความเข้าใจเกี่ยวกับเป้าหมายการจัดทำแผนที่ กระบวนการและขั้นตอนในการทำแผนที่
• จัดตั้งคณะกรรมการ
• ทบทวนกติกาการใช้ประโยชน์ที่ดิน
• สร้างทีมทำงานในพื้นที่และถ่ายทอดความรู้เกี่ยวกับการใช้อุปกรณ์

สำรวจแผนที่ แบ่งหลักเกณฑ์การสำรวจเป็น 3 โซน คือ พื้นที่ป่า พื้นที่ทำกิน พื้นที่อยู่อาศัย

• สำรวจแนวเขตชุมชน และพิมพ์ร่างนำเสนอในการวางแผนสำรวจรายแปลง
• วางแผน และแบ่งโซนการสำรวจ นัดหมายเจ้าของพื้นที่ร่วมทำการสำรวจ
• เดินสำรวจพร้อมกับทีมงาน บันทึกข้อมูลลงในแบบฟอร์ม
• ฝ่ายเทคนิคนำพิกัดลงแผนที่
• ตรวจสอบความถูกต้อง ร่วมกับฝ่ายเทคนิค และปรับปรุงให้ถูกต้อง
• นำเสนอข้อสรุปในการทำแผนที่ระดับชุมชน
• เวทีนำเสนอข้อมูล ให้กับผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสียทั้งหมดเพื่อรับทราบ และลงนาม

” ข้อมูลอะไรบ้างที่สำคัญในการทำแผนที่การใช้ประโยชน์ที่ดิน “

ออกแบบตารางข้อมูล

ข้อมูลอะไรบ้างที่สำคัญในการทำแผนที่การใช้ประโยชน์ที่ดิน

• จัดทำแผนที่และผังน้ำ (ระดับชุมชน หมู่บ้าน ตำบล อำเภอ จังหวัด และลุ่มน้ำ)

• ข้อมูลแหล่งน้ำ (แหล่งน้ำธรรมชาติ โครงสร้างน้ำเดิม โครงสร้างน้ำใหม่)

• ข้อมูลและแผนที่การใช้ประโยชน์ที่ดิน1.ขอบเขตชุมชน  2.ขอบเขตป่าอนุรักษ์  3.ขอบเขตป่าใช้สอย4.ขอบเขตป่าฟื้นฟู  5.ขอบเขตพื้นที่ทำกิน  6.ขอบเขตที่อยู่อาศัย

• ข้อมูลและแผนที่ทรัพยากรธรรมชาติ
• ข้อมูลและแผนที่จุดเสี่ยงภัยพิบัติ

ตัวอย่าง

ตัวอย่างพื้นทีชุมชนจัดทำแผนที่ด้วยตนเอง โดยนำ วิทยาศสาตร์และเทคโนโลยี ที่ สสนก. ได้ถ่ายทอดและให้การสนับสนุนข้อมูลและเครื่องมือ